Τι κρύβεται πίσω από το άγχος, τον φόβο και τις σωματικές ενοχλήσεις;
Έχετε παρατηρήσει ποτέ ότι, όταν στενοχωριέστε ή ανησυχείτε για κάτι, νιώθετε έναν κόμπο στο στομάχι ή δυσκολεύεστε να αναπνεύσετε ελεύθερα;
Ότι όταν πιέζεστε στη δουλειά ή μέσα στις οικογενειακές υποχρεώσεις, σας πιάνει πονοκέφαλος ή ημικρανία;
Ή ότι μετά από έναν χωρισμό ή μια απώλεια, εμφανίζονται πόνοι στο σώμα, δερματικά προβλήματα ή άλλες ενοχλήσεις χωρίς σαφή ιατρική εξήγηση;
Συχνά, αυτά τα σωματικά σημάδια δεν είναι τυχαία.
Το σώμα μας έχει τη δική του σοφία: θυμάται, κουβαλά και εκφράζει συναισθήματα και εμπειρίες που δεν βρήκαν ποτέ τρόπο να εκφραστούν με λόγια.
Αν και πάντα είναι σημαντικό να αποκλείεται πρώτα κάποια οργανική ή ιατρική αιτία, πολλές φορές —όταν τέτοια αιτία δεν εντοπίζεται— τα συμπτώματα έχουν τις ρίζες τους σε συναισθηματικές καταστάσεις και βιώματα.
Η σύγχρονη ψυχοθεραπευτική εμπειρία και η κλινική παρατήρηση δείχνουν ότι το σώμα μας διατηρεί μια “συναισθηματική μνήμη”, ακόμα κι όταν η συνείδησή μας προσπαθεί να αφήσει πίσω τα δύσκολα βιώματα.
Συναισθήματα που δεν εκφράστηκαν ποτέ με λόγια, ή που ήταν πολύ δύσκολο να διαχειριστούμε στην παιδική ηλικία, παραμένουν στο σώμα μας, μεταμφιεσμένα σε φυσικές αντιδράσεις.
Έτσι, παλιά βιώματα από απόρριψη, ενοχή, άγχος ή αίσθηση εγκατάλειψης συνεχίζουν να επηρεάζουν την καθημερινότητά μας, ακόμα και πολλά χρόνια αργότερα.
Ο Άξονας Συναισθηματικής Επιβίωσης
Όταν η ψυχή δυσκολεύεται να διαχειριστεί το συναισθηματικό φορτίο, το σώμα αναλαμβάνει να το «κρατήσει».
Ένας από τους μηχανισμούς που δημιουργείται σε αυτή τη διαδικασία είναι αυτός που ονομάζω
ΑΞΟΝΑΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ.
Αυτός ο άξονας περιλαμβάνει τρεις βασικές περιοχές:
- Το κεφάλι — υπερφόρτωση σκέψεων, πονοκέφαλοι, θολούρα.
- Το στήθος — δυσκολία στην αναπνοή, βάρος, αίσθηση πνιγμού.
- Την κοιλιά — σφίξιμο, κράμπες, στομαχικές ενοχλήσεις.
Οι περιοχές αυτές συγκεντρώνουν τα πιο συχνά σωματικά συμπτώματα που συνδέονται με την εσωτερική ένταση και την ανάγκη προστασίας.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το σώμα δεν περιορίζεται μόνο σε αυτά τα σημεία.
Η συναισθηματική ένταση μπορεί να εκφραστεί και σε άλλα όργανα ή λειτουργίες, όπως:
🔹 Πόνοι στις αρθρώσεις,
🔹 Προβλήματα στο δέρμα (όπως εξανθήματα ή ξηρότητα),
🔹 Τριχόπτωση,
🔹 Καρδιακές ταχυκαρδίες ή άλλες λειτουργικές διαταραχές.
Το σώμα μας είναι ένας ενιαίος ζωντανός οργανισμός — και κάθε όργανό του μπορεί να ανταποκριθεί στη συναισθηματική επιβάρυνση με τον δικό του τρόπο.
Πώς δημιουργείται αυτή η αντίδραση
Ο Άξονας Συναισθηματικής Επιβίωσης αρχίζει να διαμορφώνεται συνήθως στην παιδική ηλικία, σε ανθρώπους που έχουν ζήσει αυτό που ονομάζουμε λανθάνουσα (μη εμφανή) τραυματική εμπειρία εγκατάλειψης.
Δεν πρόκειται πάντα για ανοιχτά σκληρούς ή κακοποιητικούς γονείς.
Συχνά, το τραύμα προέρχεται από γονείς που ήταν:
- Ψυχροί, υπερβολικά αγχωμένοι ή υπερ-θυσιαστικοί, που «πληγώνονταν» από την ανεξαρτησία, τα συναισθήματα ή τις ανάγκες του παιδιού, κάνοντάς το να νιώθει ενοχή για την αυθεντική του έκφραση.
- Απόντες, επικριτικοί ή ασυνεπείς πατέρες, που δεν στάθηκαν σταθερό στήριγμα, αλλά αντίθετα απαιτούσαν επιτεύγματα, ευγνωμοσύνη ή τελειότητα, χωρίς να προσφέρουν αίσθηση αποδοχής.
Σε τέτοια περιβάλλοντα, το παιδί αναγκάζεται να επιβιώσει αναπτύσσοντας στρατηγικές άμυνας:
- Να σκέφτεται υπερβολικά, για να προβλέπει τους κινδύνους.
- Να σφίγγει το στήθος του, για να μη δείχνει τον πόνο του.
- Να κρατά σφιγμένη την κοιλιά του, για να κρύβει τον φόβο και την ευαλωτότητά του.
Μεγαλώνοντας, αυτές οι σωματικές και συναισθηματικές στρατηγικές μένουν ενεργές, ακόμα κι αν η πραγματικότητα έχει αλλάξει.
Ποιοι άνθρωποι παγιδεύονται πιο εύκολα σε αυτόν τον μηχανισμό
- Όσοι νιώθουν υπερβολική ευθύνη για τους άλλους.
- Όσοι κυνηγούν την τελειότητα και δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τη ροή της ζωής.
- Όσοι δυσκολεύονται να επιτρέψουν στον εαυτό τους ξεκούραση, αυθορμητισμό ή τρυφερότητα.
- Όσοι αγαπούν βαθιά, αλλά υποφέρουν σιωπηλά.
- Άτομα που εμφανίζουν συχνά σωματικά συμπτώματα, όπως ευερέθιστο έντερο, κρίσεις πανικού ή ανεξήγητους πόνους.
Τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα
✔️ Να αναγνωρίσουμε τα σωματικά σήματα ως φυσικές αντιδράσεις και όχι ως αδυναμίες.
✔️ Να κατανοήσουμε ότι το σώμα θυμάται το παρελθόν, αλλά εμείς έχουμε πλέον επιλογές.
✔️ Να προσφέρουμε στο σώμα στιγμές ηρεμίας, αναπνοής και ασφάλειας.
✔️ Να ενεργοποιήσουμε τον Ενήλικα μέσα μας, λέγοντας: «Σε βλέπω, σε ακούω, είμαι εδώ για εσένα.»
Το άγχος, ο φόβος και οι σωματικές ενοχλήσεις είναι μηνύματα που ζητούν να ακουστούν.
Μια υπενθύμιση ότι η θεραπεία δεν είναι να αγνοούμε το σώμα μας, αλλά να επιστρέφουμε σε αυτό με κατανόηση και αγάπη.
Το σώμα θυμάται. Κι εμείς μπορούμε να του μάθουμε ξανά πώς είναι να νιώθει ασφαλές.
